متاورس چیست

اخیرا، بحث متاورس در بین کاربران دنیای مجازی بسیار داغ شده است؛ به خصوص وقتی که می‌بینیم شرکت‌های فیسبوک و مایکروسافت قصد دارند به شکل جدی روی آن سرمایه‌گذاری کنند. اما اساسا متاورس چیست و چه زمانی وارد زندگی مردم خواهد شد؟

در سال ۱۹۹۲، «نیل استفانسون» با انتشار کتابی به نام «Snow Crash» در ژانر علمی تخیلی، اولین بار مفهوم «متاورس» را برای عامه مردم تبیین کرد. در این کتاب، دنیای متاورس به این شکل تصور می‌شد که آواتارهای واقعی، در ساختمان‌های سه‌بعدی و محیط‌های مبتنی بر واقعیت مجازی (VR) با همدیگر تعامل می‌کردند. از آن زمان به بعد، مفهوم متاورس به مرور تکامل پیدا کرد و هم‌اکنون به نقطه‌ای در زندگی واقعی ما رسیده است که می‌تواند تکنولوژی‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، آواتارهای هولوگرافیک سه بعدی، ویدئو و سایر مدیوم‌های ارتباطی را به شکلی منسجم در خود جای دهد.

با گسترش بیشتر متاورس، یک دنیای شبه‌واقعی جایگزین به وجود می‌آید که می‌توانید با بقیه‌ی انسان‌ها در آن زندگی کنید. هم‌اکنون نیز در برخی از بازی‌های آنلاین مثل Minecraft، Fortnite و Roblox جلوه‌هایی از مفاهیم متاورس دیده می‌شود. شرکت‌هایی که این بازی‌ها را عرضه کرده‌اند، در راستای تکامل بیشتر این بازی‌ها به سوی متاورس، ایده‌های بلندپروازانه‌ و برنامه‌های بلندمدتی را تدارک دیده‌اند.

• متاورس چیست؟
• متاورس چه زمانی به خانه‌ها راه خواهد یافت؟
• چه مثال‌هایی از متاورس وجود دارد؟
• متاورس و واقعیت مجازی
• متاورس و واقعیت مجازی چه تفاوت‌هایی با همدیگر دارند؟
• آیا متاورس به طور کلی جایگزین اینترنت خواهد شد؟
• جمع‌بندی

متاورس چیست؟

متاورس ترکیبی از چندین عنصر مختلف است. تکنولوژی‌هایی مثل واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و رسانه‌های ویدیویی که در آن‌ها کاربرانی از نقاط مختلف جهان جهان با همدیگر تعامل می‌کنند، می‌توانند متاورس را تشکیل دهند. طرفداران ایده متاورس خوشبین هستند که کاربران بتوانند در آینده، با استفاده از این تکنولوژی سفرهایی مجازی به سراسر دنیا داشته باشند و علاوه بر بازی کردن، کنسرت‌های مجازی آنلاین و ارتباط با بقیه‌ی افراد‌، پتانسیل پیدا کردن شغل‌هایی را نیز داشته باشد.

در فوریه‌ی ۲۰۲۱، متیو بال (مدیر شرکت سرمایه‌گذاری Epyllion Industries)، با ارائه‌ی مقاله‌ای در وبسایت خود گفت: «ما در آستانه‌ی ورود به نسل جدیدی از اینترنت هستیم»

متاورس چه زمانی به خانه‌ها راه خواهد یافت؟

مارک زاکربرگ، مدیر عامل شرکت Meta (یا همان فیسبوک سابق)، اعلام کرده است که احتمالا ۵ تا ۱۰ سال طول خواهد کشید تا ویژگی‌های کلیدیِ متاورس، بین عامه‌ی مردم رواج پیدا کند. اما در حال حاضر نیز جنبه‌هایی از این تکنولوژی وارد زندگی مردم شده است. هم‌اکنون در برخی از کشورها، سرعت رعدآسای اینترنت، هدست‌های واقعیت مجازی و جهان‌های مجازی همیشه آنلاین، به یک نوع فناوری عادی تبدیل شده‌اند؛ حتی اگر برای همه‌ی مردم قابل دسترسی نباشند.

چه مثال‌هایی از متاورس وجود دارد؟

Meta: غول تکنولوژی که پیشتر آن را با نام فیسبوک می‌شناختیم، از همان سال ۲۰۱۴ و با تصاحب شرکت Oculus، روی فناوری واقعیت مجازی سرمایه‌گذاری هنگفتی کرد. Meta دنیایی مجازی را تصور می‌کند که در آن، آواتارهای دیجیتالی با هدف سرگرمی، مسافرت و یا کار، با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی به همدیگر متصل می‌شوند.

مارک زاکربرگ در مورد متاورس خوش‌بین است و اعتقاد دارد که متاورس می‌تواند جایگزین اینترنت کنونی شود. ماه قبل، زاکربرگ پس از اعلام نام جدید شرکت خود در این باره گفت: « با رسانه‌ها و پلتفرم‌های آینده، می‌توانید در دنیای متاورس غرق شوید و اینگونه نخواهد بود که صرفا نقش تماشاچی را داشته باشید، بلکه نقش یک بازیکن را ایفا خواهید کرد»

Microsoft: این غول نرم‌افزاری، در حال حاضر از هولوگرام استفاده می‌کند و با استفاده از پلتفرم Microsoft Mesh خود، در حال توسعه‌ی برنامه‌های واقعیت ترکیبی (XR) است که به نوعی دنیای واقعی را با واقعی افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) ترکیب می‌کند. حدودا دو ماه پیش بود که مایکروسافت اعلام کرد قصد دارد در سال ۲۰۲۲، سرمایه‌گذاری بیشتری روی عناصری از واقعیت ترکیبی (مثل هولوگرام و آواتارهای مجازی) داشته باشد. علاوه بر این، در سال آینده احتمالا شاهد رونمایی از فضاهای منسجم سه بعدی قابل کاوش برای امور تجاری باشیم.

همچنین ارتش ایالات متحده‌ی آمریکا در حال همکاری با مایکروسافت است تا از هدست واقعیت افزوده‌ی Hololens 2 برای دوره‌های آموزشی و تمرینی سربازانش استفاده کند. فراتر از آن، در حال حاضر میلیون‌ها بازیکن در سراسر جهان، با استفاده از سرویس آنلاین Xbox Live با همدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

Epic Games: تیم سویینی، مدیرعامل شرکت Epic Games (شرکتی که بازی Fortnite را عرضه کرد)، در این باره گفته است: «بر کسی پوشیده نیست که Epic Games برای توسعه‌ی متاورس سرمایه‌گذاری خواهد کرد.» همانطور که مستحضرید، بازی Fortnite در سال گذشته، میزبان کنسرت‌های مجازی ترویس اسکات و آریانا گرانده بوده است و علاوه بر به اشتراک گذاری تریلر فیلم‌ها و موسیقی‌ها، سخنرانی تاریخی مارتین لوترکینگ در سال ۱۹۶۳ را نیز برای میلیون‌ها بازیکن استریم کرده است!

هم‌اکنون نیز این شرکت با موتور بازیسازی Unreal Engine 5 سطح جدیدی از واقع‌گرایی را به دنیای بازی معرفی کرده است و با تکنولوژی Meta Human Creator در حال توسعه‌ی انسان‌های دیجیتالی واقع‌گرایانه است که می‌تواند برای بازی‌های آینده و یا آواتارهای دنیای متاورس مورد استفاده قرار گیرند.

Roblox: ‌این پلتفرم که در سال ۲۰۰۴ تاسیس شد، شامل بازی‌های مختلفی می‌شود که توسط کاربران ساخته شده است؛ از جمله عناوین نقش آفرینی مثل Bloxburg و Brookhaven. همچنین کاربران می‌توانند خانه مجازی بسازند، کار کنند و سناریوهایی را تدارک ببینند. لازم به ذکر است که در سال جاری، ارزش سهام کمپانی Roblox به بیش از ۴۵ میلیارد دلار رسیده است.

در ماه مارس، در روزی که عرضه اولیه‌ی سهام این کمپانی کلید خورد، دیوید بازوکی (بنیانگذار و مدیر عامل Roblox) از تمامی کسانی که کمک کردند پلتفرم Roblox یک قدم به تحقق چشم‌انداز متاورس نزدیک‌تر شود، قدردانی کرد. از آن زمان، Roblox با شرکت‌ کفش‌های اسکیت برد Vans همکاری کرد تا Vans World را ایجاد کنند؛ یک پارک اسکیت‌‌ ‌برد مجازی که در آن بازیکنان بتوانند از محصولات مجازی Vans استفاده کنند. در «Gucci Garden» نیز امکان خرید لباس‌ها و اکسسوری‌های مجازی مختلفی فراهم شده است.

Minecraft: یکی دیگر از جهان‌های مجازی محبوب بین گیمرها، Minecraft است که متعلق به شرکت مایکروسافت بوده و اساسا معادل دیجیتالی بازی «Lego» محسوب می‌شود. در این بازی، گیمرها می‌توانند شخصیت دیجیتالی خود را خلق کنند و هر آنچه را که در ذهنشان است بوجود بیاورند. تا ماه آگوست، بازی Minecraft دارای بیش از ۱۴۰ میلیون کاربر فعال ماهانه بوده است. در زمان شیوع کورونا، محبوبیت این بازی در میان مردم، به خصوص کودکان، افزایش پیدا کرد و باعث ارتباط بیشتر مردم با همدیگر شد.

پایگاه آنلاین Nowhere نیز برای برگزاری کنسرت، جشنواره، گردهمایی و کنفرانس، دارای فضاهای مجازی دائمی و موقت می‌باشد. از سوی دیگر Windmill Factory، یکی از شرکت‌های تولیدی نیویورک که توسعه‌ی این پلتفرم‌ را بیش از یک سال پیش آغاز کرد، پروژه‌هایی را برای «لیدی گاگا» و «ناین اینچ نیلز» انجام داده است.

همچنین استودیو The Sensorium Galaxy در اوایل امسال، دو دنیای مجازی را که اصطلاحا آن‌ها را کهکشان نامیده است، برای ارتباط و کار در فضای واقعیت مجازی و آنلاین راه‌اندازی کرده است. یکی از آن‌ها Prism است که تم موسیقیایی دارد. برای مثال، آهنگسازان، دی‌جی‌های مجازی و بندهای موسیقی می‌توانند در این فضای ‌آینده‌نگرانه فعالیت داشته باشند.

چه مثال‌هایی از متاورس وجود دارد؟

Meta صفتی است که در معنای ارجاع یک شی به خود مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما ظاهرا امروزه از آن برای حالت مختصر کلمه متاورس بکار می‌رود. با گفته‌هایی که مارک زاکربرگ در ماه گذشته داشت و تغییر نام فیسبوک به Meta، بسیاری از مردم این سوال برایشان پیش آمد که اساسا متاورس چیست؟ عموم مردم این اعتقاد را دارند که متاورس چیزی شبیه به واقعیت مجازی است و یا شاید هم واقعیت مجازی را در خود جای داده است.

اما این تعریف، چندان کامل نیست، چراکه مفهوم واقعی متاورس گسترده‌تر است. در واقع متاورس شامل انواع تکنولوژی‌های آنلاین، آفلاین، سه‌بعدی، دو بعدی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده می‌شود که کاربران می‌توانند به جای جستجوی ساده در مرورگرهای اینترنت، مستقیما با فضای مجازی و کاربرانش تعامل داشته باشند.

متاورس و واقعیت مجازی چه تفاوت‌هایی با همدیگر دارند؟

اگر در مورد مفهوم متاورس سرچ کرده‌اید و اطلاعاتی کلی از آن به دست آورده‌اید، بسیار دشوار است که شباهت‌های آن را با واقعیت مجازی نادیده بگیرید. اما این دو مفهوم، تفاوت‌هایی با همدیگر دارند که در ادامه به ۶ مورد از مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

۱- برخلاف متاورس، مفهوم واقعیت مجازی به خوبی تبیین شده است

 برجسته‌ترین تفاوت بین متاورس و واقعیت مجازی این است که مفهوم واقعیت مجازی به خوبی تبیین شده و از سوی مردم درک می‌شود؛ اما در مورد متاورس اینطور نیست. به گفته‌ی مارک زاکربرگ، متاورس اینترنتی تجسم‌یافته است که در آن صرفا نقش تماشاچی را نخواهید داشت، بلکه نقش یک بازیکن را ایفا خواهید کرد. مایکروسافت نیز متاورس را دنیایی دیجیتالی معرفی کرده است که نسخه‌ای مجازی از افراد، مکان‌ها و موارد دیگر در آن حضور خواهند داشت.

 این توصیفات، برخلاف درک ما از واقعیت مجازی، بسیار کلی و مبهم به‌ نظر می‌آیند. حتی ممکن است خود شرکت‌های فناوری نیز درک دقیق و واضحی از مفهوم متاورس نداشته باشند. به گفته‌ی فیسبوک، تصمیم این شرکت برای تغییر نام برند، برای توسعه‌ی بیشتر متاورس موضوعی حیاتی محسوب می‌شد. آن‌ها برندی را می‌خواستند که بازتاب‌دهنده‌ی فعالیت‌های آن‌ها باشد، اما قطعا این موضوع تنها دلیل قابل قبول برای انجام این کار نیست. فیسبوک به طور کلی این مشکل را دارد که نتوانسته است تصویر واضحی از این موضوع ارائه دهد.

۲- فیسبوک مالک هیچکدام از این دو تکنولوژی نیست

سوال احتمالی دیگری که در مورد متاورس پیش خواهد آمد، این است که آیا شرکتی قادر است ادعای مالکیت بر آن را داشته باشد؟ فیسبوک به عنوان مالک Oculus Rift نقش مهمی در توسعه‌ی واقعیت مجازی ایفا می‌کند. اما در عین حال، آن‌ها تنها یکی از بازیگران صنعت بزرگ VR هستند.

همین قضیه برای متاورس نیز صادق است؛ اگرچه فیسبوک نام خود را به Meta تغییر داده است، اما آن‌ها تنها شرکتی نیستند که در این زمینه فعالیت خواهند داشت. به عنوان مثال مایکروسافت اخیرا تکنولوژی Microsoft Mesh را معرفی کرده است که شامل پلتفرم واقعیت ترکیبی می‌شود. این پلتفرم در نوع خود شباهت‌هایی را به دنیای متاورس دارد و تعاریف آن با تعاریف متاورس همپوشانی دارد.

علاوه بر این، تازه‌ترین بیانیه‌ی شرکت فیسبوک حاکی از آن است که این شرکت نیز اذعان دارد که آن‌ها تنها «بخشی» از متاورس را تشکیل خواهند داد، نه سرتاسر آن را. بدان معنا که همانند واقعیت مجازی، متاورس نیز کمپانی‌های متعدد و مختلفی را درگیر خواهد کرد.

۳- متاورس شامل یک دنیای مجازی مشترک می‌شود

متاورس یک دنیای مجازی مشترک است که کاربران می‌توانند از طریق اتصال اینترنت به آن دسترسی داشته باشند. فضای مجازی موجود در متاورس نیز شبیه به چیزی است که قبلا در برخی از برنامه‌های واقعیت مجازی دیده‌ایم. انتظار می‌رود که در این فضا، کاربران توسط آواتارهای دیجیتالی که با همدیگر تعامل دارند، شناسایی شوند. علاوه بر این، آن‌ها قادر خواهند بود که با استفاده از آیتم‌های مجازی و NFTها، به خرید محتوای دیجیتالی بپردازند. تفاوت اصلی این است در برنامه‌های VR، فضای مجازی که در اختیار کاربران است، اندازه محدودی دارد، اما متاورس دسترسی به کل اینترنت را فراهم خواهد کرد.

۴- با استفاده از واقعیت مجازی می‌توان به متاورس دسترسی پیدا کرد

متاورس لزوما شما را مجبور به پوشیدن هدست واقعیت مجازی نمی‌کند. اما اعتقاد بر این است که بخش عظیمی از سرویس متاورس، برای کاربران هدست‌های واقعیت مجازی در دسترس خواهد بود. این بدان معناست که احتمالا مرز بین گشت و گذار در اینترنت و استفاده از هدست واقعیت مجازی به مرور محو خواهد شد.

همچنین هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده برای کارهایی که با گوشی‌های هوشمند انجام می‌شوند، بیشتر مورد استفاده قرار خواهند گرفت. به طور کلی اگر دنیای متاورس به همان اندازه‌ای که فیسبوک انتظار دارد محبوب شود، احتمالا هدست‌های واقعیت مجازی به محصولات پرطرفدارتری تبدیل شوند.

۵- متاورس به واقعیت مجازی محدود نخواهد شد

همانطور که در پاراگراف قبلی گفتیم، سرویس متاورس به تکنولوژی واقعیت مجازی محدود نخواهد شد. در واقع علاوه بر واقعیت مجازی، با استفاده از واقعیت افزوده و دستگاه‌هایی که قبلا با آن‌ها به اینترنت متصل می‌شدیم نیز می‌توان به متاورس دسترسی داشت. این موضوع باعث فراهم کردن فرصت‌هایی می‌شود تا کاربران محدود به استفاده از هدست‌های VR نباشند.

به عنوان مثال، تکنولوژي واقعیت افزوده این امکان را فراهم می‌کند تا جنبه‌هایی از متاورس، در دنیای واقعی نمود پیدا کند. فضاهای مجازی نیز به گونه‌ای طراحی خواهند شد که بتوانیم در هر مکانی به آن‌ها دسترسی داشته باشیم و نیازی به استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی نداشته باشیم.

۶- دنیای متاورس بسیار گسترده‌تر از واقعیت مجازی خواهد بود

در حال حاضر، از تکنولوژی واقعیت مجازی برای آموزش، درمان و برخی ورزش‌ها استفاده می‌شود. اما متاورس از نظر مقیاس، گستردگی بیشتری دارد و تقریبا شبیه به نسخه‌ی جدید و بهبودیافته‌ای از اینترنت است. انتظار می‌رود با سرویس متاورس، شیوه‌ی انجام کارها، دسترسی به رسانه‌های اجتماعی و گشت و گذار در اینترنت تغییر کند. بنابراین، گرچه بسیاری از مردم تکنولوژی واقعیت مجازی را نادیده گرفته‌اند، اما بعید است که این اتفاق برای دنیای متاورس رخ دهد.

آیا متاورس به طور کلی جایگزین اینترنت خواهد شد؟

تکنولوژي واقعیت مجازی، آن طور که مردم انتظار داشتند تاثیری بر دنیا نگذاشته است. زیرا علاوه بر قیمت بالای این هدست‌ها و فراگیر نشدن، در شیوه‌ی استفاده از آن‌ها نیز محدودیت‌هایی وجود دارد. اما متاورس این مشکل را نخواهد داشت، زیرا هر کسی خواهد توانست با استفاده از هدست واقعیت مجازی و یا بدون هدست، به آن دسترسی داشته باشد. بسیاری از مردم انتظار دارند که تاثیر متاورس بر دنیا، بسیار بیشتر از تاثیر واقعیت مجازی باشد.

با این حال، هنوز مطمئن نیستیم که آیا متاورس به طور کلی جایگزین اینترنت خواهد شد یا خیر؛ هدست‌های واقعیت مجازی آلترناتیو جذابی برای نمایشگرها به حساب می‌آیند و متاورس نیز سرویسی است که نوید آینده‌ای درخشان را داده است. اما هیچکدام از این دو نمی‌توانند وعده‌ی جایگزینی کامل با فناوری‌های قبلی خود را بدهند.

جمع‌بندی

در نهایت می‌توان گفت که متاورس به عنوانِ آینده‌ی اینترنت و دنیای مجازی، پتانسیل این را دارد که با بهره‌گیری از تکنولوژي‌هایی مثل واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، واقعیت ترکیبی (XR)، بازی‌های آنلاین و فناوری بلاک‌چین، سطح جدیدی از تعامل‌ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را بین کاربران مختلف در سراسر جهان فراهم کند. به امید آنکه متاورس بتواند در بهبود زندگی انسان‌ها و ارتباط آن‌ها با همدیگر موثر واقع شود و دیوار محدودیت‌ها را از میان بردارد.

منابع: USA Today و Make Use Of