تاریخچه کنسول بازی
بازی‌کردن حتی در ذات اجداد ماقبل تاریخ‌مان هم بوده است. هرچقدر که زندگی ما انسان‌ها پیشرفته‌تر شد، بازی‌های پیچیده‌تر و هیجان‌انگیزتری خلق کردیم. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای بشر در مورد بازی اما تولید کنسول بازی بود.
از اولین کنسول بازی در تاریخ تا الان، بیش از ۵۰ سال می‌گذرد. صنعت بازی در طی این سال‌ها تغییرات بسیاری کرده است. اگر به این صنعت علاقه‌مند باشید مطمئنا از تاریخچه کنسول های بازی هم لذت خواهید برد. این مقاله مختص رفع حس کنجکاوی شما نوشته شده!
اولین کنسول بازی تاریخ
در اواخر دهه ۶۰ میلادی تکنولوژی به‌قدری پیشرفت کرده بود که مردم بتوانند با تلویزیون‌های لامپی سرگرم بشوند. سازندگان اولین کنسول بازی فهمیده بودند که این امکان وجود دارد که مردم بتوانند با تلویزیون بیشتر از این‌ها سرگرم شوند. با همین ایده بود که جرقه تولید اولین کنسول بازی زده شد.
حالا برویم به‌صورت طبقه‌بندی‌شده ببینیم که چه شرکت‌ها و چه دستگاه‌هایی در تاریخچه کنسول های بازی حضور داشته‌اند.
از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۹
در بسیاری از مقالات این‌طور نوشته شده که اولین کنسول بازی تاریخ در دهه ۷۰ به بازار آمده است. اما جالب است بدانید اولین کنسول در اواخر دهه ۶۰ به اسم Brown Box ساخته شده است.
پس از آن، کمپانی Magnavox در سال ۱۹۷۲ این کنسول را سر و سامان داد و به اسم تجاری Magnavox Odyssey روانه بازار کرد.
در آن دوران رالف بائر Ralph baer مخترع این کنسول از کمپانی مگناواکس شکایت کرد. او ادعا داشت که ایده او توسط این کمپانی دزده شده؛ ولی این اتهام برای او سرانجامی نداشت.
در سال ۱۹۸۷ کنسول آتاری Atari VCS 2600 به بازار آمد که سر و صدای زیادی هم به‌پا کرد. این کنسول اولین کنسول کارتریج‌خور بود و دسته‌های به اصطلاح خلبانی داشت. البته این کنسول های آردکید به جز دسته، پادل هم داشتند و با بازی‌های Frogger ،Pacman و صدالبته Asteroids توانست محبوبیت فراوانی پیدا کند.
در سال ۱۹۷۹ یک کنسول دیگر به اسم Intellivision هم ساخته شده بود که رقیب اصلی آتاری به حساب می‌آمد. این کنسول با وجود آن‌که گرافیک و افکت‌های صوتی بهتری ارائه می‌داد ولی نتوانست به اندازه آتاری محبوب شود. ColecoVision هم یکی دیگر از رقیبان آتاری بود که در سال ۱۹۸۲ وارد بازار شده بود.
در سال ۱۹۸۵ سیستم تفریحی نینتندو Nintendo Entertainment System یا NES با بازی خاطره‌انگیز Super mario یا قارچ‌خور در کشور آمریکا تولید شد. این کنسول پایه‌گذار تاریخچه کنسول های بازی کمپانی نینتندو بود؛ کمپانی‌ای که تا همین امروز هم جز پیشگامان صنعت بازی‌های ویدئویی است.
پس از NES در سال ۱۹۸۹ یک کنسول بسیار محبوب دیگر هم به بازار آمد: Sega Genesis. این کنسول هم پایه‌گذار تاریخچه کمپانی سگا بود؛ کمپانی‌ای که نتوانست به اندازه نینتندو دوام بیاورد.
از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۶
اوایل این دوره، دوره‌ی ظهور کنسول‌های ۱۶بیتی بود. در سال ۱۹۹۰ کمپانی نینتندو کنسول NES خود را به‌روز کرد و روی آن اسم Super Nintendo گذاشت. این کنسول با گرافیک ۱۶ بیتی خود، کیفیت بهتری را نسبت به نسخه اصلی ان‌ای‌اس ارائه می‌کرد.
در سال ۱۹۹۳ نیز کمپانی سگا کنسول مگا درایو ۲ MegaDrive را که نسخه به‌روزشده کنسول اصلی‌اش بود به بازار داد. این کنسول کمی کوچک‌تر و سبک‌تر از کنسول اصلی بود؛ هم‌چنین برد اصلی آن نیز بسیار ارزان‌تر از نسخه اصلی تولید می‌شد.
و اما در سال ۱۹۹۵ دنیای بازی‌های ویدئویی با ظهور اولین پلی استیشن Playstation به‌کلی متحول شد. این کنسول دیسک‌خور ساخت کمپانی سونی Sony انقلاب بزرگی در عرصه تکنولوژی و تاریخچه کنسول های بازی ایجاد کرد.
بازی‌دوستان برای اولین بار می‌توانستند لذت بازی‌های سه‌بعدی را با دیسک‌های سی‌دی تجربه کنند. در سال ۱۹۹۶ هم کنسول دیسک‌خور نینتندو ۶۴ به بازار آمد که از بازی‌هایی با گرافیک بهتر پشتیبانی می‌کرد.
از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷
بین این سال‌ها، کنسول‌های بی‌همتایی به بازار آمدند. سازندگان کمپانی‌های مختلف در این دوره سعی می‌کردند کنسول‌های خود را به بهترین نحو ممکن تقویت کنند. یکی از اصلی‌ترین این تحولات، ظهور پلی استیشن ۲ Playstation 2 بود که در سال ۲۰۰۰ حسابی در بازار بازی‌های ویدیویی خودنمایی کرد. سونی در کنار تولید کنسول سعی می‌کرد بر روی ساختن بازی‌های عالی هم مانور بدهد.
پلی استیشن ۲ اولین کنسولی بود که از دیسک‌های دی‌وی‌دی پشتیبانی می‌کرد. این دیسک‌ها ظرفیت نسبتا بالایی داشتند و این امکان را فراهم می‌کردند که بازی‌های باکیفیت‌تر ساخته شود. پلی استیشن۲ Play Station 2 با فروش بیش از ۱۵۸ میلیون دستگاه، پرفروش‌ترین کنسول کل تاریخ لقب گرفته است.
سونی تا پیش از این کنسول، رقیب سرسختی را پیش روی خود نمی‌دید. البته که نینتندو و سگا هنوز محبوبیت فراوانی داشتند؛ ولی قصه سونی فرق می‌کرد.
یک سال پس از عرضه پلی استیشن ۲ کمپانی مایکروسافت Microsoft که پیش از آن دوران فقط یک کمپانی تولید نرم‌افزار بود، اولین کنسول خود به اسم ایکس باکس Xbox را به بازار داد و تنور رقابت را داغ‌تر از همیشه کرد.
مایکروسافت در آن زمان کنسولی را به بازار داده بود که به گیمرها امکان بازی‌های آن‌لاین از طریق اینترنت می‌داد. هم‌چنین اولین کنسولی بود که از هارد دیسک داخلی جهت ذخیره بازی‌ها و دانلود دی‌ال‌سی آن‌ها، پشتیبانی می‌کرد.
در سال ۲۰۰۵ مایکروسافت زودتر از سونی کنسولش را به بازار فرستاد. ایکس باکس ۳۶۰ Xbox 360 دومین کنسول این کمپانی با پردازنده و گرافیک بهتر به دست بازی‌دوستان رسید. این کنسول هم‌چنین دسته‌های بی‌سیم داشت که سونی هنوز به آن نرسیده بود.
یک سال بعد و در سال ۲۰۰۶ سونی از سومین کنسول خود به اسم پلی استیشن ۳ رونمایی کرد. این کنسول قصد کنار زدن رقیبش یعنی ایکس باکس را در سر داشت که می‌توان گفت موفق هم بوده. دومین کنسول PlayStation 3 پرفروش تاریخ با ۸۷ میلیون عدد دستگاه، بار دیگر صنعت بازی را متحول کرد.
سونی اصلا دوست نداشت رقیب سرسختش برای او قد علم کند؛ بنابراین بالاترین تکنولوژی ممکن را در کنسول پلی استیشن ۳ به‌کار برد از جمله پشتیبانی از دیسک‌های بلو-ری، هارد دیسک با ظرفیت ۶۰ گیگابایت و… .
در میان جدال سونی و مایکروسافت در آن سال‌ها، نینتندو هم ساکت ننشست و در سال ۲۰۰۶ با کنسول خلاقانه خود به اسم نینتندو وی Nintendo Wii خودی نشان داد. این کنسول با هدف جمع کردن اعضای خانواده در کنار هم و این‌که پلیرها فقط یک‌جا ننشینند و تحرک داشته باشند این کنسول را ساخته بود.
در ادامه، هم سونی و هم مایکروسافت کنسول‌های خود را به‌روزتر کردند؛ سونی پلی استیشن ۳ جدید داد و مایکروسافت هم ایکس باکس ۳۶۰ اس. اما در سال ۲۰۱۳ بود که این دو غول دوباره از جای خود بلند شدند و در میدان رقابت تاریخچه کنسول های بازی نعره کشیدند.
سونی و مایکروسافت هر در سال ۲۰۱۳ از به‌روزترین کنسول‌های بازی خود رونمایی کردند. مایکروسافت کمی زودتر کنسول ایکس باکس وان Xbox one را به بازار فرستاد این اولین کنسول تاریخ است که از کیفیت فول اچ‌دی 1080p پشتیبانی می‌کرد. بازی‌های آن زمان دیگر به اوج پختگی رسیده بودند و توان عرض اندام با این کیفیت را داشتند.
سونی هم کمی بعدتر با پلی استیشن ۴ Playstation 4 که قابلیت اجرای بازی‌های فول اچ‌دی را داشت سری در سرها درآورد. این کنسول در آن دوران از لحاظ سخت‌افزاری چیزی کم نداشت؛ اما امکان کیفیت فورکی که به‌تازگی در سال ۲۰۱۵ ظهور کرده بود این کمپانی را مجبور کرد که کنسولش را ارتقا بدهد.
در سال ۲۰۱۶ سونی پلی استیشن ۴ پرو Play Station 4 pro را به بازار داد که امکان اجرای بازی‌های فورکی 4K را داشت. بازی‌دوستان هر روز منتظر بازی‌های بهتر و بهتر از سوی سازندگان بودند و کمپانی‌های بزرگ مثل سونی و مایکروسافت هم در این زمینه به سازندگان کمک می‌کردند و تعداد بازی‌های انحصاری روزبه‌روز بیشتر می‌شد.
البته مایکروسافت نیز در سال ۲۰۱۶ ایکس باکس وان اس Xbox one S را به بازار داد که قابلیت پشتیبانی از فورکی 4K را نداشت؛ ولی یک سال بعد یعنی در سال ۲۰۱۷ کنسول ایکس وان ایکس را بیرون داد که دیگر هیچ حرف و حدیثی نداشت.
در همین سال نینتندو دوباره با کنسول نینتندو سوئیچ Nintendo switch خود دوباره اسمش را بر سر زبان‌ها انداخت. این کنسول هم به تلویزیون وصل می‌شد هم قابلیت دستی داشت.
و اما سال ۲۰۲۰
در این سال رقابت بین دو کمپانی سونی و مایکروسافت داغ‌تر از همیشه شد. ابتدا مایکروسافت به‌صورت همزمان از دو کنسول جدید خود به اسم ایکس باکس سری ایکس Xbox series X و ایکس باکس سری اس Xbox series S رونمایی کرد.
این دو کنسول هم از لحاظ ظاهری و هم از لحاظ سخت‌افزاری با یک‌دیگر تفاوت‌هایی دارند. ایکس باکس سری ایکس کنسولی قوی‌تر و دیسک‌خور است که آخرین فناوری ممکن در آن به کار رفته؛ ولی ایکس باکس سری اس یک کنسول جمع و جور و البته کاملا دیجیتال است.
سونی هم چند ماه پس از مایکروسافت، کنسول پلی استیشن ۵ خود را به بازار عرضه کرد. این کنسول همه‌چیزتمام از کیفیت تصویر 8K برخوردار است، هارد اس‌اس‌دی ۵۰۰ گیگابایتی و دسته‌های بی‌نظیری دارد. سونی هم‌چنین یک کنسول پلی استیشن ۵ Play Station 5 دیگر هم به بازار داد که یک کنسول تمام دیجیتالی است.
پس از گذشت سه سال یعنی در سال ۲۰۲۳ بازی‌دوستان یک کنسول دیگر هم از سوی سونی دیدند: پلی استیشن ۵ جدید که کمی باریک‌تر و با ظرفیت هارد داخلی یک ترابایت بود. مایکروسافت هم یک کنسول تمام دیجیتالی Xbox Series S 1TB به بازار فرستاد.
فراگیر شدن کنسول‌های تمام دیجیتالی نشان از تغییر سلیقه گیمرها دارد. یعنی دیگر دیسک‌های بازی اهمیت خود را ازدست می‌دهند؟
آینده صنعت بازی؛ بدون کنسول بازی؟
همانطور که می‌دانید کنسول‌های بازی بدون بازی هیچی نیستند. در واقع هرچقدر کیفیت بازی‌ها بهتر شده‌اند این کنسول بازی ها محبوب‌تر شدند. در تاریخچه کنسول های بازی دیده‌ایم که بازی‌های کارتریج اولیه، ظرفیت زیادی نداشتند و گرافیک بالایی ارائه نمی‌دادند.
ولی رفته‌رفته با آمدن سی‌دی و دی‌وی‌دی، حجم بازی‌ها بسیار بیشتر شد. این یعنی کار کنسول برای اجرای بازی، ساده‌تر می‌شد؛ چون بسیاری از اطلاعات از قبل روی دیسک، برای آن در دسترس بود.
اما پس از دیسک‌های دی‌وی‌دی و بلور-ری نوبت به هاردهای فوق‌سریع اس‌اس‌دی SSD رسیده است. این هاردها فاصله بازخورد کنسول را به کم‌ترین حالت ممکن رسانده‌اند به طوری‌که حتی سنگین‌ترین تبادلات داده، تقریبا آنی رخ می‌دهند. به‌دلیل امکان ذخیره اطلاعات بازی روی این هاردهای سریع، می‌توان گفت دیگر مثل گذشته نیازی به دیسک‌های بلور-ری نیست.
اصلا به همین خاطر است که جدیدترین کنسول‌های سونی و مایکروسافت همگی تماما دیجیتال شده‌اند. از طرف دیگر، امکان انجام بازی‌های کلادی xCloud به صورت استریم هم به وجود آمده است. یعنی امروز می‌توانیم تنها با خرید اشتراک، به دنیای گیم‌پس GamePass وارد شویم و هر بازی‌ای را که دل‌مان خواست بدون دانلود و خرید دیسک، بازی کنیم.
البته این سیستم هنوز در مراحل اولیه خودش است. ولی اگر همین‌طور پیش برود، در آینده دیگر حتی نیازی به خرید کنسول هم نداریم! می‌توانیم فقط با یک دسته یا یک گوشی هوشمند، پای بازی بنشینیم.
آیا چنین روزی را خواهیم دید؟ از نظر اغلب کارشناسان، آن روز خواهد آمد. شما چه نظری دارید؟
